Dobiegł końca trwający od 2018 roku program studiów doktoranckich „Nowe koncepcje reaktorów i analiz bezpieczeństwa dla polskiej energetyki jądrowej – PHD4GEN”. Absolwenci programu otrzymali dyplomy doktora nauk fizycznych podczas Uroczystej Rady Naukowej NCBJ.

Celem projektu „Nowe koncepcje reaktorów i analiz bezpieczeństwa dla polskiej energetyki jądrowej” było wsparcie studentów studiów doktoranckich NCBJ, realizujących tematy badawcze związane z nowymi koncepcjami wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych, które mogą produkować ciepło procesowe powyżej 550°C dla polskiego przemysłu chemicznego, a także tani wodór. Reaktorami rozważanymi w projekcie były reaktor wysokotemperaturowy chłodzony gazem (HTGR) oraz wysokotemperaturowy reaktor dwupłynowy (DFR), którego technologia została opatentowana w 28 krajach świata przez jednego z promotorów doktoratów projektu. W ramach projektu przeprowadzono serię badań i analiz dotyczących podstaw fizycznych, projektowania oraz wdrożenia technologii HTGR i DFR, jak również ich bezpieczeństwa. Oryginalne wyniki badań zostały opublikowane w 19 artykułach w renomowanych międzynarodowych czasopismach naukowych (dostępne na stronie http://phd4gen.pl/publications/) jak również prezentowane na licznych konferencjach, seminariach i sympozjach. „Program studiów doktorskich PHD4GEN był dla mnie doskonałym sposobem na zdobycie kompetencji koniecznych do dołączenia się do światowej klasy badań w dziedzinie energetyki jądrowej. Równie ważne jak zdobycie dorobku naukowego w postaci publikacji oraz dyplomu będącego świadectwem nabytej wiedzy, było umożliwienie mi zbudowania sieci kontaktów z naukowcami z Polski i z całego świata, będących w czołówce pod względem prowadzenia najbardziej zaawansowanych badań i dokonywania istotnego wkładu w rozwój energetyki jądrowej.” – opowiada dr inż. Michał Jędrzejczyk, absolwent programu PHD4GEN.

Projekt przyczynił się do realizacji Celu Szczegółowego Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, jakim jest zwiększenie jakości oraz efektywności kształcenia na studiach doktoranckich. Cel ten został osiągnięty poprzez zwiększenie jakości programu studiów oraz wskaźnika sukcesu w postaci liczby doktorantów uzyskujących stopień naukowy doktora po zakończeniu studiów. Do rekrutacji zgłosiło się ponad 60 kandydatów z całego świata. Spośród 14 uczestników projektu, którzy zostali przyjęci na studia, 10 osób uzyskało stopień doktora nauk fizycznych zgodnie z harmonogramem, a pozostałe 4 osoby studiowały nie dłużej niż 15 miesięcy. „To, co wyróżniało dla mnie program PHD4GEN, to skupienie się na najnowocześniejszych badaniach w zakresie technologii reaktorów wysokotemperaturowych. Zamysł programu skierowany do kandydatów z całego świata sprawił, że podjęłam decyzję o przeprowadzce do Polski w celu kontynuowania moich badań. Możliwość uczestniczenia w kursach wykładowych, dwóch międzynarodowych szkołach letnich, jak również miesięczny staż za granicą który spędziłam na Uniwersytecie w Lublanie w Słowenii, pozwoliły mi pogłębić wiedzę w mojej dziedzinie badań i nawiązać współprace naukowe. Podczas mojego doktoratu uczestniczyłam również w innych projektach związanych z technologią HTGR. Studia doktoranckie w ramach programu PhD4GEN stanowiły coś więcej niż tylko podróż akademicką; było to doświadczenie, które pozostawiło trwały wpływ na moje życie " – opisuje dr inż. Mina Torabi, absolwentka studiów PHD4GEN.

Wysoka jakość studiów została osiągnięta poprzez opracowanie i wdrożenie unikalnego programu 16 wykładów o charakterze interdyscyplinarnym łączącym fizykę reaktorową, badania materiałowe oraz probabilistyczne metody analiz bezpieczeństwa, dzięki pracy zespołu 6 profesorów, specjalistów energetyki jądrowej, a także dzięki współpracy z zagranicznymi ośrodkami naukowymi takimi jak Uniwersytet Illinois Urbana-Champaign w USA, Królewski Instytut Technologiczny (KTH) w Sztokholmie, w Szwecji, Uniwersytet Techniczny w Monachium, w Niemczech. Wzrost wskaźnika sukcesu ukończenia studiów ze stopniem doktora został osiągnięty m.in. dzięki wprowadzeniu do programu studiów miesięcznych staży zagranicznych w wiodących ośrodkach naukowych oraz możliwości bezpośredniej współpracy z przedstawicielami Japońskiej Agencji Energii Atomowej (JAEA) w zakresie technologii HTGR oraz z twórcami patentu reaktora DFR. „Studia doktorskie PhD4GEN były czasem wytężonej pracy, rozwoju, naukowej samodzielności i odpowiedzialności. Wykłady prowadzone w ramach studiów obejmowały bardzo szeroki zakres wiedzy i pozwoliły zdobyć praktyczne umiejętności, takie jak budowanie modeli w kodzie neutronowym Serpent czy korzystanie z klastra obliczeniowego. Pomoc pracowników Zakładu Energetyki Jądrowej i Analiz Środowiska w kwestiach dotyczących programowania czy symulacji komputerowych, na którą zawsze mogłem liczyć, jak również miesięczny staż w VTT Technical Research Centre of Finland pozwoliły zawrzeć znajomości z ludźmi, którzy podzielają moją pasję do nauki. Dzięki temu wspólnie możemy budować przyszłość energetyki jądrowej.” – wspomina dr inż. Michał Górkiewicz, jeden z uczestników programu.

W ramach projektu zrealizowano dwie Szkoły Letnie o zasięgu międzynarodowym, a wśród prelegentów znaleźli się m.in. naukowcy z Uniwersytetu w Michigan (USA), Uniwersytetu Tsinghua (Chiny), VTT Technical Research Centre (Finlandia) oraz Międzynarodowej Agencji Energi Atomowej w Wiedniu. Istotnym czynnikiem dla dalszego rozwoju naukowego absolwentów programu PHD4GEN były również zajęcia z zakresu prawa własności intelektualnej i patentowania wyników prac naukowych.

Wyniki prac doktorskich zostały opublikowane w 19 artykułach w renomowanych czasopismach o zasięgu międzynarodowym, częściowo dostępnych w trybie open access. Materiał zawarty w doktoratach wciąż jest publikowany w czasopismach, a także wykorzystywany do budowy instalacji testowych oraz projektowania reaktorów. Wysoce specjalistyczna wiedza i umiejętności absolwentów, zdobyte w ramach projektu, pozwoliły na zatrudnienie części z nich w Narodowym Centrum Badań Jądrowych oraz na stanowiskach postdoktorskich w instytutach zagranicznych. Osoby te są zaangażowane w prace nad rozwojem nowych technologii jądrowych, HTGR i DFR. Mogą także wesprzeć rozwój polskiej energetyki jądrowej w obszarze technologii lekkowodnych oraz małych reaktorów modułowych. Doświadczenie promotorów i promotorów pomocniczych, wykładowców oraz kadry zarządzającej projektu zostanie wykorzystane do realizacji nowego programu studiów doktoranckich NCBJ w dyscyplinie Inżynieria Środowiska, Górnictwo i Energetyka, ukierunkowanego na technologie reaktorowe.

Więcej szczegółów dotyczących programu studiów PHD4GEN jest dostępnych na stronie https://www.gov.pl/web/ncbr/nowe-koncepcje-reaktorow-i-analiz-bezpieczenstwa-dla-polskiej-energetyki-jadrowej oraz na stronie projektu: http://phd4gen.pl/