Tolga Altinoluk, Michał Bluj, Katarzyna Małek, Jacek Rzadkiewicz, Jakub Wagner i Paweł Ziń to sześcioro nowych doktorów habilitowanych w NCBJ, którzy stopień doktora habilitowanego uzyskali w pierwszej połowie 2020 roku. Pracują oni w Departamencie Badań Podstawowych i w Departamencie Aparatury i Technik Jądrowych.

Pięciu nowym doktorom habilitowanym stopień nadała Rada Naukowa NCBJ, a pani Katarzyna Małek uzyskała habilitację na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Dr hab. Tolga Altinoluk pracuje w Zakładzie Fizyki Teoretycznej NCBJ. Jednym z najbardziej atrakcyjnych pytań w fizyce jest podstawowa struktura protonów i jąder. Cegiełki materii znane są jako kwarki i leptony, a interakcje między nimi są regulowane przez nośniki siły oddziaływań. Nośniki siły między kwarkami nazywane są gluonami i łączą je ze sobą, tworząc złożone cząstki, zwane hadronami. Praca dra hab. Tolgi Altinoluka ma rzucić światło na zachowanie hadronów w środowisku o wysokiej energii i wysokiej gęstości, powstającym w zderzeniach proton-jądro.

Dr hab. Michał Bluj pracuje w Zakładzie Fizyki Wielkich Energii NCBJ. Zajmuje się badaniem własności bozonu Higgsa poprzez obserwację i analizę jego rozpadów na parę leptonów tau. Bierze on udział w międzynarodowym eksperymencie CMS przy akceleratorze LHC w CERN. Obserwacja rozpadu bozonu Higgsa na dwa leptony tau – cząstki o własnościach podobnych do elektronów, lecz ok. 4 tys. razy od nich cięższe – pozwoliła potwierdzić hipotezę, że bozon Higgsa oddziałuje z fermionami zgodnie z przewidywaniami Modelu Standardowego. Dr hab. Michał Bluj jest jednym z wiodących współtwórców algorytmu pozwalającego identyfikować w detektorze CMS sygnał z rozpadów leptonów tau na hadrony – kluczowego narzędzia dla wszystkich analiz fizycznych uwzględniających te najcięższe leptony.

Dr hab. Katarzyna Małek pracuje w Zakładzie Astrofizyki NCBJ. Fascynuje ją badanie ewolucji galaktyk. Próbuje zrozumieć prawa tłumienia, czyli wygaszania intensywności promieniowania galaktyki w danym paśmie, gdyż nieznajomość tego prawa ogranicza interpretację podstawowych własności galaktyk, takich jak wiek, masa i tempo powstawania gwiazd. Masywne młode gwiazdy znajdujące się w tak zwanych chmurach narodzin, promieniują intensywnie w zakresie ultrafioletowym, jednak obszary te są zazwyczaj wypełnione obłokami pyłu, który skutecznie tłumi promieniowanie pochodzące od gwiazd i zasłania tworzone przez nie struktury. Co ważne, w niektórych zakresach podczerwieni, pył wyświeca część pochłoniętego promieniowanie wysyłanego przez gwiazdy. Zależność ta sprawia, że obserwacje galaktyk właśnie w podczerwonych długościach fal pozwalają na odsłonięcie i obserwacje obszarów zwykle niedostępnych do zbadania w świetle widzialnym. Oczywiście dla scharakteryzowania fizycznych własności galaktyk najlepiej użyć informacji pochodzące ze wszystkich zakresów widma elektromagnetycznego. Dr hab. Katarzyna Małek w swojej pracy zajmuję się właśnie interpretacją pełnego widma energetycznego galaktyk, od ultrafioletu poprzez światło widzialne po podczerwień i radio co pozwala m.in. na wyznaczenie cech tłumienia i oszacowania podstawowych właściwości galaktyk i ich ewolucji.

Dr hab. Jacek Rzadkiewicz jest dyrektorem Departamentu Aparatury i Technik Jądrowych NCBJ. Rozprawa habilitacyjna dra Rzadkiewicza pt: „Rozwój metod analizy wysokorozdzielczych widm rentgenowskich powstających podczas procesów zderzeniowych, procesów hamowania i w strukturach plazmowych oraz projektowanie warunków dla zarejestrowania procesu wzbudzenia jądra poprzez wychwyt elektronu” obejmowała, między innymi, autorskie zaprojektowanie warunków dla zarejestrowania procesu wzbudzenia jądra atomowego w stanie izomerycznym w wyniku wychwytu elektronu do niezapełnionej powłoki elektronowej atomu. Izomery jądrowe, tj. długo żyjące metastabilne stany jąder mogą gromadzić ogromne ilości energii; nawet kilka milionów razy więcej na jednostkę masy niż najbardziej wydajne baterie chemiczne. Dlatego też stany izomeryczne rozważane są jako potencjalne źródła energii, które mogą znaleźć zastosowanie jako tzw. baterie jądrowe czy lasery promieniowania gamma. Badania dra hab. Jacka Rzadkiewicza koncentrowały się na szczególnie interesującym i ważnym przypadku izomeru jądrowego 93mMo (T1/2 ~ 6.8 h). Doprowadziły do udanej obserwacji eksperymentalnej procesu, który został przewidziany teoretycznie ponad 40 lat temu.

Dr hab. Jakub Wagner pracuje w Zakładzie Fizyki Teoretycznej NCBJ. Jego praca poświęcona jest fizyce hadronów, silnie oddziałujących cząstek zbudowanych z kwarków i gluonów. W szczególności dr hab. Jakub Wagner zajmuje się cieszącym się dużym zainteresowaniem procesom ekskluzywnym, w których badane są własności wszystkich cząstek w stanie końcowym. Pojawiające się w tym kontekście pojęcie uogólnionych rozkładów partonów (generalized parton distributions - GPD), dostarczyło zupełnie nowych metod do opisu tych zjawisk, umożliwiając między innymi tomografię hadronów, czyli dwu- i trójwymiarowy opis ich struktury. Będzie to możliwe już w najbliższej dekadzie dzięki programowi eksperymentalnemu w doświadczeniach COMPASS i JLab@12GeV, oraz w projektowanym obecnie zderzaczu elektronów z jonami (ang. Electron Ion Collider - EIC).

Dr hab. Paweł Ziń pracuje w Zakładzie Fizyki Teoretycznej NCBJ. W swoich badaniach zajmuje się wymyślaniem i opisem metod służących wytwarzaniu stanów splątanych. Najniższe obecnie temperatury osiągane są w rozrzedzonych gazach (atomowych). W takich temperaturach w szczególny sposób manifestują się kwantowe własności materii - obserwuje się tzw. stany splątane, dzięki którym można np. uzyskać zwiększenie precyzji pomiarów lub wykorzystać je bezpośrednio do budowy tzw. komputera kwantowego.