Krzysztof Petelczyc

Narodowe Centrum Badań Jądrowych i Reaktor MARIA to wielki potencjał, który pozwala z nadzieją myśleć o rozwoju kadrowo-technologicznym energetyki jądrowej. To także unikatowa infrastruktura badawcza na mapie Polski i możliwość produkcji radiofarmaceutyków kluczowych dla terapii onkologicznych. To wnioski, które wybrzmiały w trakcie wizyty przedstawicieli Stanów Zjednoczonych i Państwowej Agencji Atomistyki w kompleksie jądrowym Świerk.

We wtorek 11 czerwca Narodowe Centrum Badań Jądrowych gościło wysokich przedstawicieli Stanów Zjednoczonych. W trakcie kilkudniowej wizyty przewodniczącego Urzędu Nadzoru Jądrowego USA (US NRC), Pana Christophera Hansona, który przybył do Polski na zaproszenie prezesa Państwowej Agencji Atomistyki Pana Andrzeja Głowackiego, zaplanowano spotkanie z władzami jedynego polskiego ośrodka naukowego posiadającego działający reaktor jądrowy. Przewodniczącemu Hansonowi i prezesowi Głowackiemu podczas rozmów i wizyty w hali reaktora MARIA towarzyszył Ambasador USA Pan Mark Brzezinski oraz delegacja pracowników obu instytucji.

Spotkanie rozpoczęło się od przywitania gości w imieniu dyrektora Krzysztofa Kurka przez prof. dr hab. Agnieszkę Pollo, zastępcę dyrektora ds. naukowych oraz Grzegorza Krzysztoszka, zastępcę dyrektora ds. bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Następnie prof. Pollo przedstawiła działalność Narodowego Centrum Badań Jądrowych w zakresie fizyki i techniki reaktorowej, a także badań materiałowych i produkcji farmaceutyków. Po prezentacji goście udali się do budynku reaktora, gdzie Dyrektor Departamentu Eksploatacji Obiektów Jądrowych Paweł Nowakowski opowiedział o historii, konstrukcji i procedurach bezpieczeństwa obowiązujących w reaktorze i pokazał sterownię i halę reaktora.

Reaktor MARIA, jedyny tego typu obiekt w Polsce, obchodzi w tym roku pięćdziesiąte urodziny. Wśród europejskich reaktorów oznacza to zaledwie „dojrzałość” – jedynie 14 z prawie 40 reaktorów i zestawów krytycznych pracujących na naszym kontynencie może pochwalić się młodszym wiekiem, z czego większość i tak ma ponad 40 lat. Podczas pracy reaktora produkowane są izotopy promieniotwórcze, z których następnie wytwarzane są radiofarmaceutyki używane w terapiach onkologicznych – zarówno te znane (MARIA pokrywa 30% światowego zapotrzebowania na jod-131) jak i prototypowe. Jednocześnie strumienie energetycznych cząstek, czyli neutronów, wykorzystywane są przez fizyków w badaniach nowych materiałów lub wytrzymałości elementów konstrukcyjnych przyszłych reaktorów. W ciągu ostatnich lat MARIA przeszła wiele modernizacji, które pozwalają na bezpieczną pracę przez kolejne dekady. Należy podkreślić, że możliwości zarówno badawcze jak i produkcyjne stwarzane przez reaktor MARIA są unikatowe i często niemożliwe do zastąpienia w innych technologiach.

Wydarzenie zakończyła krótka rozmowa przedstawicieli NCBJ, NAA i US NRC. W wypowiedziach dla prasy po spotkaniu goście podkreślali wysokie kompetencje pracowników reaktora oraz wartość współpracy polsko-amerykańskiej. Często odwoływali się do potrzeby rozwijania energetyki jądrowej i do roli NCBJ w tym kontekście, jako ośrodka szkoleniowego pozwalającego na kształcenie kadr dla tej dziedziny gospodarki. Mimo, że reaktory energetyczne to wiele wyzwań technicznych, które nie występują w reaktorze badawczym MARIA, prace naukowe i rozwojowe prowadzone w Narodowym Centrum Badań Jądrowych pozwalają na budowę zaplecza kadrowo-technologicznego dla realizacji programu polskiej energetyki jądrowej.