Naukowcy Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) osiągnęli założone parametry akceleratora medycznego rozwijanego w projekcie INTRA-DOSE. To milowy krok w budowie polskiego Kompleksowego Systemu do Radioterapii Śródoperacyjnej. Podczas dzisiejszej wizyty w Świerku prof. dr hab. Juliana Malickiego, dyrektora Wielkopolskiego Centrum Onkologii (WCO) szczegółowo omówiono stan prac.

Dzięki ścisłej współpracy w ramach konsorcjum pomiędzy fizykami i inżynierami z NCBJ, lekarzami i fizykami medycznymi z WCO oraz partnerami przemysłowymi (UJP Hitec Systems S A. i Jarosław Kołcun), projekt INTRA-DOSE wszedł w kolejną fazę. Dwa lata prac analitycznych i projektowych oraz fazy czasochłonnych testów urządzenia zakończyły się sukcesem. Wyniki jednoznacznie wskazują, że osiągnięto założone cele. Uzyskano wysoką moc dawki (10–15 Gy/min), szerokie spektrum energii promieniowania (wiązki elektronów o energii od 4 do 12 MeV) jak również powtarzalność zadanej dawki (z odchyleniami poniżej 0,5%) z odpowiednią stabilnością jednodniową i tygodniową. Dość unikatową cechą, wyróżniającą powstające urządzenie od dostępnych tego typu na rynku, jest łatwość obsługi, a szczególnie lekkość w pozycjonowaniu głowicy akceleratora. Podczas zabiegu na sali operacyjnej kluczowym parametrem jest możliwość optymalnego dopasowania urządzenia do pacjenta. Dzięki pomysłowi polskich naukowców chirurdzy już w niecałe 5 minut będą mogli ustawić odpowiednio aparat i rozpocząć terapię z wykorzystaniem wygenerowanego przez nie promieniowania jonizującego.

„Wykonane w Świerku prace są wysoko innowacyjne. Optymalizacja struktury przyspieszającej, układów mechanicznych, elektroniki, automatyki ruchów czy intuicyjny system sterowania urządzeniem wraz z dedykowanym oprogramowaniem i systemem audiowizualnym to wyzwania przed jakimi stanęliśmy. Opracowane przez nas unikatowe rozwiązania zaowocowały już kilkoma wnioskami patentowymi – podkreśla dr Agnieszka Syntfeld-Każuch, z-ca dyrektora ds. innowacji i wdrożeń NCBJ, kierownik projektu INTRA-DOSE – „Uzyskaliśmy bardzo dobre wyniki m.in. dla wiązki terapeutycznej, co w połączeniu z wysoką oceną naszych partnerów z Wielkopolskiego Centrum Onkologii stanowi najlepszą rekomendację i zachętę do komercjalizacji opatentowanych pomysłów udoskonalających urządzenie”.

W ramach projektu INTRA-DOSE jeszcze w tym roku powstanie pierwsze demonstracyjne, w pełni funkcjonalne, urządzenie do radioterapii śródoperacyjnej. Umożliwi ono wykonanie testów sprawdzających jak i uzyskanie odpowiednich certyfikatów rynkowych. Dzięki temu naukowcy ze Świerka będą dysponować opracowanym know-how i możliwościami produkcyjnymi do wytworzenia pierwszego urządzenia do zastosowania w ośrodkach medycznych.

„Mamy głęboką nadzieję, że nasze urządzenie wkrótce będzie służyć polskim pacjentom, a nam da szansę na odbudowanie pozycji polskiej myśli technologicznej na tak konkurencyjnym rynku jakim jest produkcja urządzeń na potrzeby medycyny” – mówi prof. Krzysztof Kurek, dyrektor NCBJ – „Jesteśmy w trakcie rozmów m.in. z kontrahentami z USA, którzy wyrazili zainteresowanie prowadzonymi pracami w ramach projektu INTRA-DOSE. Gdyby doszło do podpisania finalnej umowy na wykonanie i zakup akceleratora oznaczałoby to wkroczenie polskich akceleratorów medycznych na amerykański rynek i dobitnie świadczyłoby o jakości naszych urządzeń”.

Radioterapia śródoperacyjna wiązkami elektronowymi jest jedną z najnowocześniejszych metod leczenia wielu rodzajów nowotworów np. piersiowych czy zlokalizowanych w obszarze głowy i szyi. Leczenie polega na połączeniu zabiegu chirurgii onkologicznej z bezpośrednio po nim następującym zabiegiem radioterapii wiązką elektronów o dużej energii i intensywności, podawaną bezpośrednio w otwarte pole operacyjne. Pozwala to skrócić całe leczenie o kilka tygodni, jednocześnie podnosząc jego efektywność.

Projekt INTRA-DOSE, o wartości 8,8 mln zł, realizowany jest w ramach funduszy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (dofinansowanie kwotą 7,3 mln zł) pozyskanych w drodze II konkursu Programu Badań Stosowanych. Prace nad projektem rozpoczęto 1 stycznia 2014 r., zakończenie projektu planowane jest w drugiej połowie 2016 r.