Nau­kow­cy z Na­ro­do­we­go Cen­trum Ba­dań Ją­dro­wych (NCBJ) roz­wa­ża­ją bu­do­wę no­we­go re­ak­to­ra w Świer­ku. Pod­pi­sa­ny list in­ten­cyj­ny po­mię­dzy bry­tyj­skim kon­sor­cjum U-Bat­te­ry a NCBJ otwie­ra dro­gę do po­wsta­nia pierw­sze­go w Pol­sce ba­daw­cze­go re­ak­to­ra wy­so­ko­tem­pe­ra­tu­ro­wego (HTGR). Umo­wa jest jed­nym z owo­ców dwu­dnio­wej wi­zy­ty przed­sta­wi­cieli Mi­ni­ster­stwa Ener­gii w Wiel­kiej Bry­ta­nii.

We wto­rek, 24 ma­ja br. Do­mi­nic Kie­ran-dy­rek­tor za­rzą­dza­ją­cy URENCO oraz przed­sta­wi­ciel bry­tyj­skie­go kon­sor­cjum U-Bat­te­ry (URENCO, AMEC FW, ATKINS, Cam­mell-La­ird, La­ing O’Ro­ur­ke) oraz prof. Krzysz­tof Ku­rek-dy­rek­tor NCBJ pod­pi­sa­li list in­ten­cyj­ny o pod­ję­ciu przy­go­to­wań do bu­do­wy w in­sty­tu­cie w Świer­ku wy­so­ko­tem­pe­ra­tu­ro­wego re­ak­to­ra chło­dzo­nego ga­zem (ang. High Tem­pe­ra­tu­re Gas Re­ac­tor – HTGR). Tech­no­lo­gia ta jest szcze­gól­nie obie­cu­ją­ca, ze wzglę­du na moż­li­wo­ści wy­twa­rza­nia cie­pła prze­mysłowego i od­por­ność na wszel­kie­go ro­dza­ju awa­rie.

„Ko­ge­ne­ra­cja ją­dro­wa to pro­ces jed­no­cze­sne­go wy­twa­rza­nia ener­gii elek­trycz­nej i cie­pła w re­ak­to­rach ją­dro­wych, z któ­rej mo­gą ko­rzy­stać, w spo­sób de­dy­ko­wa­ny, du­że za­kła­dy prze­mysłowe” – pod­kre­śla prof. Grze­gorz Wroch­na, prze­wod­ni­czą­cy eu­ro­pej­skiej Ini­cja­ty­wy Prze­mysłowej Ko­ge­ne­ra­cji Ją­dro­wej (Nuc­le­ar Co­ge­ne­ra­tion In­du­strial Ini­tia­ti­ve – NC2I) – „Ozna­cza to, że re­ak­tory ta­kie mo­gą mieć nie­zbyt wiel­ką moc ciepl­ną rzę­du kil­ku­set me­ga­wa­tów, za to do­star­czać cie­pło prze­mysłowe o wy­so­kich pa­ra­me­trach. To wy­star­czy aby np. stra­te­gicz­ne ga­łę­zie prze­mysłu w Pol­sce dys­po­no­wa­ły wła­sny­mi źró­dła­mi ener­gii cał­ko­wi­cie unie­za­leż­nia­jąc się od ze­wnętrz­nych do­staw­ców. Ta­kim przy­kła­dem mo­że być bran­ża che­micz­na lub ra­fi­ne­rie”.

Pol­sko-bry­tyj­ska współ­pra­ca w roz­wo­ju tej tech­no­lo­gii by­ła jed­nym z te­ma­tów roz­mów pol­skich wi­ce­mi­ni­strów ener­gii: An­drze­ja Pio­trow­skie­go i Mi­cha­ła Kur­ty­ki z bry­tyj­skim mi­ni­strem ener­gii i zmian kli­ma­tu Am­ber Rudd. Re­ak­to­ry wy­so­ko­tem­pe­ra­tu­ro­we HTGR, dzię­ki za­sto­so­wa­niu spe­cjal­ne­go pa­li­wa, w któ­rym uran chro­nio­ny jest war­stwa­mi wę­gli­ka krze­mu, oraz obo­jęt­ne­go che­micz­nie he­lu ja­ko chło­dzi­wa, po­zwa­lają bez­piecz­nie ope­ro­wać znacz­nie wyż­szy­mi tem­pe­ra­tu­ra­mi niż ty­po­we re­ak­tory chło­dzo­ne wo­dą. To po­zwa­la na uzy­ska­nie do­sko­na­łych pa­ra­me­trów cie­pła prze­mysłowego. Od­por­ność pa­li­wa na wa­run­ki eks­tre­mal­ne po­wo­du­je, że na­wet przy awa­rii wszyst­kich sys­te­mów bez­pie­czeń­stwa i cał­ko­wi­tej utra­cie chło­dzi­wa, re­ak­tor sa­mo­czyn­nie wy­chła­dza się, nie gro­żąc emi­sją sub­stan­cji ra­dio­ak­tyw­nych do oto­cze­nia. Dzię­ki te­mu, re­ak­tory mo­gą być bu­do­wa­ne w bez­po­śred­niej bli­sko­ści in­nych in­sta­la­cji prze­mysłowych i pro­du­ko­wać ener­gię elek­trycz­ną oraz cie­pło znacz­nie bli­żej od­bior­cy, nie na­ra­ża­jąc go na stra­ty prze­sy­ło­we.

Re­ak­to­ry HTGR ze wzglę­dów kon­struk­cyj­nych nie mo­gą mieć tak du­żych mo­cy, jak re­ak­tory lek­ko­wod­ne. Nie na­da­ją się więc do re­ali­za­cji pro­gra­mu pol­skiej ener­ge­ty­ki ją­dro­wej, za­kła­da­ją­ce­go bu­do­wę re­ak­to­rów o łącz­nej mo­cy elek­trycz­nej 6000 MW. Za­stą­pie­nie 4–6 wiel­kich re­ak­to­rów lek­ko­wod­nych kil­ku­dzie­się­cio­ma re­ak­to­ra HTGR by­ło­by zde­cy­do­wa­nie zbyt kosz­tow­ne. Jed­nak­że za­sto­so­wa­nie ich tam, gdzie prócz ener­gii elek­trycz­nej nie­zbęd­ne jest cie­pło o wy­so­kiej tem­pe­ra­tu­rze, jest eko­no­micz­nie do­brze uza­sad­nio­ne.

Nau­kow­cy ze Świer­ku chcą aby do 2025 ro­ku po­wstał ba­daw­czy re­ak­tor wy­so­ko­tem­pe­ra­tu­ro­wy o mo­cy 10 MWt i elek­trycz­nej 4 MWe.

„Pra­ce nad pro­jek­to­wa­niem, ana­li­za­mi bez­pie­czeń­stwa i bu­do­wą ta­kie­go re­ak­to­ra po­zwo­li­ło­by roz­wi­nąć i utwier­dzić w prak­ty­ce kom­pe­ten­cje eks­per­tów NCBJ waż­ne tak­że dla obec­ne­go pro­gra­mu pol­skiej ener­ge­ty­ki ją­dro­wej. Jed­no­cze­śnie zaś przy­go­to­wa­ło­by nas do wdro­że­nia w Pol­sce na ska­lę prze­mysłową re­ak­to­rów wy­so­ko­tem­pe­ra­tu­ro­wych, dzię­ki któ­rym ener­go­ch­łon­ny pol­ski prze­mysł mo­że zy­skać du­żą prze­wa­gę kon­ku­ren­cyj­ną. ” – do­da­je dr hab. Krzysz­tof Ku­rek, dy­rek­tor NCBJ.