Od 9 do 13 pa­ździer­ni­ka br. w War­sza­wie od­by­wa się naj­więk­sza na­uko­wa kon­fe­ren­cja ją­dro­wa w Eu­ro­pie. Ek­sper­ci, de­cy­den­ci i przed­sta­wi­cie­le prze­my­słu ją­dro­wego z ca­łe­go świa­ta wy­mie­nia­ją się do­świad­cze­nia­mi oraz roz­ma­wia­ją m.in. o in­no­wa­cjach, bez­pie­czeń­stwie, za­sto­so­wa­niach i przy­szło­ści prze­my­słu ją­dro­wego. Ostat­nie­go dnia kon­fe­ren­cji uczest­ni­cy od­wie­dzą Na­ro­do­we Cen­trum Ba­dań Ją­dro­wych (NCBJ), któ­re jest wspó­łor­ga­ni­za­to­rem wy­da­rze­nia.

Dziś, w po­nie­dzia­łek 10 pa­ździer­ni­ka br., w War­sza­wie roz­po­czy­na­ja się naj­więk­sza kon­fe­ren­cja ją­dro­wa w Eu­ro­pie – Eu­ro­pe­an Nuc­le­ar Con­fe­ren­ce 2016. Obra­dy otwo­rzył dr Jó­zef So­bo­lew­ski, dy­rek­tor De­par­ta­men­tu Ener­ge­ty­ki Ją­dro­wej w Mi­ni­ster­stwie Ener­gii. Posz­cze­gól­ne se­sje by­ły po­świę­co­ne róż­nym te­ma­tom od za­sto­so­wań tech­no­lo­gii ją­dro­wych w prze­my­śle, me­dy­cy­nie czy go­spo­dar­ce przez bu­do­wę re­ak­to­rów i po­szu­ki­wa­nie no­wych roz­wią­zań, pa­li­wo ją­dro­we, go­spo­dar­kę od­pa­da­mi pro­mie­nio­twór­czy­mi, bez­pie­czeń­stwo i ochro­nę obiek­tów ją­dro­wych aż po za­rzą­dza­nie wie­dzą i edu­ka­cją czy bu­do­wa­niem ak­cep­ta­cji spo­łecz­nej dla ener­ge­ty­ki ją­dro­wej. Or­ga­ni­za­to­rem te­go pre­sti­żo­we­go wy­da­rze­nia jest sto­wa­rzy­sze­nie Eu­ro­pe­an Nuc­le­ar So­cie­ty, a wspó­łor­ga­ni­za­to­ra­mi są: Na­ro­do­we Cen­trum Ba­dań Ją­dro­wych (NCBJ), Mię­dzy­na­ro­do­wa Agen­cja Ener­gii Ato­mo­wej, Ame­ri­can Nuc­le­ar So­cie­ty oraz Pol­skie To­wa­rzy­stwo Nu­kle­onicz­ne. Ho­no­ro­wy pa­tro­nat nad kon­fe­ren­cją ob­ję­ło Mi­ni­ster­stwo Ener­gii.

„To wiel­kie wy­róż­nie­nie dla Pol­ski, że naj­więk­sza kon­fe­ren­cja ją­dro­wa Eu­ro­py od­by­wa się wła­śnie tu; w War­sza­wie. To nie­zbi­ty do­wód na na­sze za­an­ga­żo­wa­nie na are­nie mię­dzy­na­ro­do­wej, zna­cze­nie na­szych ośrod­ków na­uko­wo-ba­daw­czych jak rów­nież du­że za­in­te­re­so­wa­nie re­ali­za­cją Pro­gra­mu Pol­skiej Ener­ge­ty­ki Ją­dro­wej” – pod­kre­śla prof. Grze­gorz Wroch­na, Peł­no­moc­nik Dy­rek­to­ra ds. Współpra­cy Mię­dzy­na­ro­do­wej NCBJ, prze­wod­ni­czą­cy eu­ro­pej­skiej Ini­cja­ty­wy Prze­my­sło­wej Ko­ge­ne­ra­cji Ją­dro­wej (Nuc­le­ar Co­ge­ne­ra­tion In­du­strial Ini­tia­ti­ve (NC2I) – „je­stem prze­ko­na­ny, że ener­ge­ty­ka ją­dro­wa mo­że być ko­łem za­ma­cho­wym dla pol­skiej go­spo­dar­ki, a na­sze za­an­ga­żo­wa­nie w roz­wój tech­no­lo­gii re­ak­to­rów HTR mo­że być jed­nym z klu­czy do suk­ce­sów Pol­ski na are­nie mię­dzy­na­ro­do­wej”.

Pro­gram ba­dań nad re­ak­to­rami HTR to pierw­szy tak zna­czą­cy pro­gram ba­dań nad no­wy­mi tech­no­lo­gia­mi re­ak­torowymi w Pol­sce od cza­sów trans­for­ma­cji ustro­jo­wej. Sta­wia on Pol­skę w gro­nie państw wdra­ża­ją­cych naj­bar­dziej za­awan­so­wa­ne tech­no­lo­gie ją­dro­we. Po­wo­ła­ny w Mi­ni­ster­stwie Ener­gii spe­cjal­ny ze­spół ro­bo­czy, pod kie­row­nic­twem prof. Grze­go­rza Wroch­ny, ba­da wła­śnie moż­li­wość sku­tecz­ne­go wdro­że­nia tej tech­no­lo­gii w go­spo­dar­ce. Ek­sper­ci są zgod­ni, że dzię­ki za­sto­so­wa­niu re­ak­to­rów HTR uzy­ska się zna­czą­cą re­duk­cję zuży­cia ga­zu ziem­ne­go uży­wa­ne­go ja­ko źró­dła cie­pła w prze­my­śle che­micz­nym. Za­sto­so­wa­nie ich tam, gdzie prócz ener­gii elek­trycz­nej nie­zbęd­ne jest cie­pło o wy­so­kiej tem­pe­ra­tu­rze, jest tak­że eko­no­micz­nie do­brze uza­sad­nio­ne. Re­ak­tory ta­kie, ze wzglę­dów na sto­sun­ko­wo ma­łą moc nie na­da­ją się jed­nak do re­ali­za­cji za­sad­ni­cze­go ce­lu Pro­gra­mu Pol­skiej Ener­ge­ty­ki Ją­dro­wej – bu­do­wy re­ak­to­rów o łącz­nej mo­cy elek­trycz­nej 6000 MW. Nau­kow­cy ze Świer­ku chcą aby do 2025 ro­ku po­wstał ba­daw­czy re­ak­tor wy­so­ko­tem­pe­ra­tu­ro­wy o mo­cy 10 MWt i elek­trycz­nej 4 MWe. W tym ce­lu pod­pi­sa­no 24 ma­ja br. list in­ten­cyj­ny z bry­tyj­skim kon­sor­cjum U-Bat­te­ry (URENCO, AMEC FW, ATKINS, Cam­mell-La­ird, La­ing O’Ro­ur­ke). Za­in­te­re­so­wa­nie udzia­łem w pol­skim przed­się­wzię­ciu wy­ra­zi­ły już fir­my bry­tyj­skie i fran­cu­skie agen­cje rzą­do­we. Pro­wa­dzo­no rów­nież roz­mo­wy z bry­tyj­skim De­par­ta­men­tem Ener­gii i Zmian Kli­ma­tu, oraz ame­ry­kań­skim De­par­ta­men­tem Ener­gii.

Ostat­nie­go dnia kon­fe­ren­cji Eu­ro­pe­an Nuc­le­ar Con­fe­ren­ce 2016 uczest­ni­cy od­wie­dzą in­sty­tut w Świer­ku. To wła­śnie tam znaj­du­je się je­dy­ny czyn­ny ba­daw­czy re­ak­tor ją­dro­wy w Pol­sce – „Ma­ria”. Choć pier­wot­nie re­ak­tor ten miał słu­żyć do ba­dań na po­trze­by roz­po­czę­tej bu­do­wy elek­trow­ni ją­dro­wej Żar­no­wiec to szyb­ko zna­lazł szer­sze za­sto­so­wa­nie. Dziś nie pro­du­ku­je ener­gii elek­trycz­nej ale za to słu­ży ja­ko źró­dło wy­so­kie­go stru­mie­nia neu­tro­nów nie­zbęd­ne­go do m.in. na­pro­mie­nie­nia izo­to­pów nie­zbęd­nych do ra­to­wa­nia ludz­kie­go ży­cia, wy­twa­rza­nia no­wych ma­te­ria­łów dla prze­my­słu jak rów­nież pro­wa­dze­nia ba­dań fi­zycz­nych czy szko­le­nia ka­dry na po­trze­by bran­ży ją­dro­wej i ochro­ny ra­dio­lo­gicz­nej. Przy­kła­dem zna­cze­nia pra­cy re­ak­to­ra dla me­dy­cy­ny ją­dro­wej jest na­pro­mie­nia­nie tarcz ura­no­wych, z któ­rych uzy­sku­je się mo­lib­den-99, a w wy­ni­ku je­go roz­pa­du – tech­net-99m. Jest on wy­ko­rzy­sty­wa­ny w 80% pro­ce­dur me­dy­cy­ny nu­kle­ar­nej, a w szczy­to­wym okre­sie NCBJ osią­gnął 18% je­go świa­to­wych do­staw. Re­ak­tor „Ma­ria” nie daw­no uzy­skał prze­dłu­że­nie po­zwo­le­nia na ko­lej­ne dzie­sięć lat eks­plo­ata­cji, a dzię­ki cią­głym mo­der­ni­za­cjom nie bę­dzie pro­ble­mu w uzy­ska­niu ko­lej­ne­go po­zwo­le­nia na na­stęp­ny okres.

Pol­ska ma 60-let­nie do­świad­cze­nie w bu­do­wie i eks­plo­ata­cji re­ak­to­rów ją­dro­wych. Wszyst­kie te­go ty­pu urzą­dze­nia po­wsta­ły w in­sty­tu­tach w Świer­ku (dziś NCBJ). Pierw­szym był re­ak­tor ją­dro­wy „EWA” uru­cho­mio­ny 14 czerw­ca 1958 ro­ku. Nau­kow­cy wy­ko­rzy­sty­wa­li go do pro­duk­cji izo­to­pów pro­mie­nio­twór­czych oraz ba­dań pro­wa­dzo­nych na wiąz­kach neu­tro­nów z ka­na­łów po­zio­mych. To dzię­ki re­ak­to­ro­wi „EWA” ośro­dek w Świer­ku stał się zna­czą­cym w świe­cie cen­trum roz­wo­ju ba­dań i tech­nik ją­dro­wych. Przed uru­cho­mie­niem re­ak­to­ra „Ma­ria” 17 grud­nia 1974 ro­ku w in­sty­tu­tach w Świer­ku zbu­do­wa­no i uru­cho­mio­no sze­reg ze­sta­wów kry­tycz­nych i tzw. re­ak­to­rów mo­cy ze­ro­wej: „Ma­ry­la” (dwie wer­sje), „An­na”, Pręd­ka An­na”, „UR-100” oraz „Aga­ta”.

Wię­cej o kon­fe­ren­cji Eu­ro­pe­an Nuc­le­ar Con­fe­ren­ce 2016: https: //www. eu­ro­nuc­le­ar. or­g/e­vent­s/en­c/en­c2016/in­dex. htm