Na przełomie listopada i grudnia odbyło się spotkanie inaugurujące doradztwo strategiczne w ramach inicjatywy Miasto z Klimatem. Miasta wyróżnione w projekcie rozpoczynają współpracę z renomowanymi instytucjami. Jedną z instytucji doradczych, zaproszonych do tej współpracy, jest Narodowe Centrum Badań Jądrowych.

Projekt „Miasto z Klimatem” został ogłoszony przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska; w kwietniu bieżącego roku zainaugurowano jego II edycję. Celem projektu jest upowszechnienie nowoczesnych, skutecznych rozwiązań, które mają służyć poprawie jakości życia mieszkańców oraz podniesieniu odporności miast na skutki zmian klimatu. W ramach projektu została przeprowadzona analiza działań podejmowanych przez miasta biorące udział w inicjatywie w celu zmierzenia efektów wdrażania polityki klimatyczno-środowiskowej.

Analizy przeprowadzano w pięciu kategoriach: jakość powietrza, zieleń miejska, transport zeroemisyjny, transformacja energetyczna oraz retencja miejska. W każdej z kategorii wybrano jedno miasto, które otrzymało tytuł „Miasto z Klimatem”, a także 3 miasta wyróżnione.

Aby wspierać proces planowania i wdrażania polityki klimatyczno-środowiskowej na poziomie lokalnym, Ministerstwo Klimatu i Środowiska zaprosiło wszystkie wybrane w projekcie miasta do współpracy z naukowcami w ramach specjalistycznego doradztwa strategicznego. Miasta z Klimatem będą współpracować z instytucjami, takimi jak Instytut Ochrony Środowiska (lider konsorcjum), Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Instytut Badawczy Leśnictwa, czy wreszcie Narodowe Centrum Badań Jądrowych.

Narodowe Centrum Badań Jądrowych zostało zaproszone do konsorcjum jako instytucja mająca szerokie doświadczenie w realizacji projektów odpowiadających standardom europejskim, jak również jako wiarygodny partner dla środowiska gospodarczego. Dedykowanym Zakładem NCBJ, który bierze udział w projekcie, jest IDEA – Interdyscyplinarny Zakład Analiz Energetycznych. Naszym celem jako członka konsorcjum, jest doradztwo strategiczne w zakresie transformacji energetycznej i transportu zeroemisyjnego. Dodatkowo, Zakład IDEA przygotował do dyspozycji miast cały wachlarz usług i produktów informatycznych, mających pomóc w realizacji założeń projektu, w tym nasze flagowe rozwiązania: Zefir https://zefir.app/ (system do planowania i monitorowania transformacji energetycznej na poziomie całego miasta) oraz Chronos (system do monitorowania i zarządzania energią w budynkach, jednostkach samorządu terytorialnego lub społecznościach energetycznych). Oba te systemy powstały jako wynik prac badawczo-rozwojowych w ramach projektu Gospostrateg.

„Miasto Żywiec wybrało „zero smogu” jako podstawowy scenariusz w pilotażowym wdrożeniu Zefira” – opowiada Katarzyna Białkowska, Kierownik Projektu Miasto z Klimatem w NCBJ. „Przygotowany plan transformacji wskazał docelowe źródła energii, kwotę całkowitych nakładów na transformację i harmonogram wdrożenia. Te informacje dały władzom miejskim solidne uzasadnienie w aplikowaniu o wsparcie z funduszy czy to unijnych czy też krajowych. Wierzymy, że dając konkretne narzędzia, takie jak Zefir pomagamy miastom w zaplanowaniu i realizacji transformacji w optymalnym budżecie”

„Na potrzeby strategii redukcji smogu dla całego kraju przygotowaliśmy przy pomocy Zefira kalkulację wymaganych nakładów” – uzupełnia dr. inż. Karol Wawrzyniak, Kierownik Zakładu IDEA w NCBJ. „Okazało się, że scenariusz „zero smogu” jest tylko nieznacznie droższy od całkowitych wydatków na obecny system energii elektrycznej i ciepła w budynkach mieszkalnych. Takie informacje pozwalają optymistycznie patrzeć w przyszłość i umacniają nas w dążeniu do realizacji naszej misji: zrównoważony rozwój energetyki dla dobra ludzkości i planety Ziemi.”

Współpraca miast z instytucjami doradczymi będzie polegać na przeglądzie dokumentów strategicznych i planistycznych, oraz wypracowaniu rekomendacji co do modyfikacji bądź wprowadzenia nowych celów transformacji klimatyczno-środowiskowej. Dodatkowym zadaniem ma być budowanie zdolności administracyjnych miast oraz przygotowanie ich do finansowania kluczowych inwestycji. Wynikiem współpracy będą tzw. Mapy Drogowe Transformacji Klimatycznej poszczególnych miast, częścią których mają być listy zalecanych projektów do wdrożenia, między innymi projektów indykatywnych, finansowanych w ramach nowej perspektywy UE 2021-2027.

Poza badaniem postępu miast w prowadzonej polityce ekologicznej, w ramach programu Miasto z Klimatem przeprowadzono również warsztaty miejskie, konkurs na najlepszy zrealizowany projekt, konkurs dla młodzieży „Szkoła z Klimatem”, czy konkurs na najlepsze rozwiązania miejskie w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury. Program ma być także kontynuowany w następnych latach.

Projekt doradztwa strategicznego jest finansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i będzie trwał przez 12 miesięcy, do końca 2022 roku.

Miasta wybrane w poszczególnych kategoriach projektu:

Jakość powietrza:
Miasto z klimatem: Ustka
Miasta wyróżniające się: Jasień, Mrocza, Sztum

Zieleń miejska:
Miasto z klimatem: Krynica-Zdrój
Miasta wyróżniające się: Rzeszów, Suwałki, Świdnik

Transport zeroemisyjny:
Miasto z klimatem: Wyszków
Miasta wyróżniające się: Olsztyn, Złotów, Czempiń

Transformacja energetyczna:
Miasto z klimatem: Knurów
Miasta wyróżniające się: Rzeszów, Hrubieszów, Tarnobrzeg

Retencja miejska:
Miasto z klimatem: Siechnice
Miasta wyróżniające się: Bielsko-Biała, Chorzele, Busko-Zdrój