W ramach projektu GEMINI 4.0 (Horizon Europe/Euratom), w dniach 24-26.09.2024 roku odbyła się Szkoła Letnia. Zgromadziła ona 70-cioro uczestników z Polski i Europy, Azji i Afryki. Zapoznali się oni z technologią reaktorów wysokotemperaturowych chłodzonych gazem (HTGR), a przede wszystkim z ich zastosowaniem do wytwarzania ciepła procesowego o temp. od 300 do 550 stopni Celsjusza, energii elektrycznej, ciepła komunalnego o niskiej temperaturze, wodoru itp., czyli tzw. poligeneracji. Reaktory wysokotemperaturowe są aktualnie najbardziej realną szansą dla dekarbonizacji polskiego i europejskiego przemysłu chemicznego potrzebującego pary wysokotemperaturowej, której nie mogą wytworzyć obecnie powszechnie stosowane do produkcji prądu reaktory lekkowodne.

Wykładowcami szkoły byli wybitni europejscy specjaliści technologii HTGR, m.in. dr Frederic Reitsma (IAEA), dr M. Fuetterer (JRC), dr Dominique Hittner, dr Michel Pasquet (Framatome, koordynator projektu), a także specjaliści polscy z Instytutu Energetyki PIB, firmy Synthos Green Energy i lokalni przedstawiciele NCBJ. Prof. Mariusz Dąbrowski przedstawił zaawansowanie w przygotowaniu projektu technicznego polskiego reaktora badawczego HTGR-POLA do budowy w Świerku, a dr Józef Sobolewski sytuację ogólnoeuropejską dotyczącą dekarbonizacji przemysłu w Polsce i Europie.

W trakcie szkoły zwracano uwagę na zalety technologii HTGR, w tym jej regulowanych pasywnie prawami fizyki systemów bezpieczeństwa, takich jak ujemny współczynnik temperaturowy reaktywności, wypromieniowanie nadmiaru ciepła przez rozgrzany grafit oraz zatrzymywanie produktów rozszczepienia w pierwszej powłoce porowatego węgla pyrolitycznego. Omawiano także zagadnienia zawiązane z projektowaniem, systemami i elementami konstrukcji i wyposażenia reaktora, analizami bezpieczeństwa reaktora, poligeneracją, w tym produkcją pary i wodoru, jak również aspekty socjoekonomiczne związane z wdrażaniem tej technologii.

Projekt GEMINI 4.0 prowadzony przez europejskie stowarzyszenie NC2I (Nuclear Cogeneration Industrial Initiative) ma na celu opracowanie koncepcji reaktora przemysłowego HTGR o mocy 180 MW cieplnych dla potrzeb Polski i Europy oraz sprecyzowanych propozycjach jego zastosowań w trudnych do dekarbonizacji gałęziach gospodarki, co w bardzo istotnym stopniu ma umożliwić osiągnięcie celów klimatycznych Europy. Równolegle do tego projektu, NCBJ przy współpracy z Japońską Agencją Energii Atomowej oraz wspomagany przez polską firmę projektową Energoprojekt Katowice (EPK), finalizuje prace nad projektem podstawowym reaktora badawczo-demonstracyjnego HTGR-POLA o mocy 30 MW cieplnych do budowy na terenie ośrodka jądrowego w Świerku, jako pierwszym etapie wdrożenia technologii HTGR na terenie naszego kraju. Projektu podstawowy składa się z ponad 3000 stron opisu technicznego zawartego w 18 tomach i kilkuset modeli komponentów reaktora.