Piotr Spinalski

Terapia FLASH może być obiecującą metodą niszczenia nowotworów, przy jednoczesnym lepszym zachowaniu komórek zdrowych. Zbudowany w NCBJ akcelerator wspomaga już badania nad tym sposobem leczenia w Wielkopolskim Centrum Onkologii.

Akcelerator AQURE FLASH (RT) jest pierwszym tego rodzaju urządzeniem w Polsce i jednym z nielicznych na świecie, umożliwiającym generowanie wiązki elektronów z możliwością elastycznego modelowania impulsu dawki promieniowania. Takie możliwości urządzenia są niezbędne w badaniach nad efektem Flash. Efekt ten z definicji oznacza ochronę zdrowych komórek, przy zachowanej pełnej skuteczności eliminowania komórek nowotworowych. Można go badać jedynie w przypadku uzyskania wiązki promieniowania o bardzo wysokiej mocy dawki w bardzo krótkim czasie. W porównaniu z terapią konwencjonalną, czy śródoperacyjną, terapeutyczna dawka promieniowania podawana jest w czasie rzędu milisekund, gdzie w metodzie standardowej ta sama dawka zostaje podana w czasie kilku minut. Celem badań jest znalezienie warunków pojawienia się efektu i doboru najbardziej optymalnych parametrów impulsu do uzyskania najlepszych efektów terapeutycznych.

Urządzenie zostało skonstruowane i uruchomione w Zakładzie Aparatury Jądrowej NCBJ przy współudziale Departamentu Aparatury i Technik Jądrowych NCBJ, a na początku 2024 roku przekazane do Wielkopolskiego Centrum Onkologii, gdzie radiobiolodzy zajmują się badaniem efektu Flash. Akcelerator został zbudowany na bazie akceleratora śródoperacyjnego AQURE i, co ważne, pozwala na generowanie zarówno wiązki promieniowania Flash, jak i wiązki do terapii konwencjonalnej. Umożliwi to jednoznaczne porównanie efektów obu sposobów dostarczania dawki w takich samych warunkach środowiskowych.

Akcelerator FLASH składa się z ruchomej podstawy zapewniającej możliwość przemieszczania głowicy i zastosowanie urządzenia do badań w różnych laboratoriach przeznaczonych do tego celu. Sercem urządzenia jest nowe dedykowane źródło promieniowania elektronowego z możliwością modyfikowania parametrów wiązki w szerokim zakresie, umożliwiające generowanie wysokich i ultra wysokich mocy dawek. Całe urządzenie może być intuicyjnie sterowane przez operatora.

Innowacyjne rozwiązania terapeutyczne które zostaną odkryte dzięki zbudowanemu urządzeniu będzie można wprowadzić do użytku klinicznego w akceleratorze śródoperacyjnym.

Akcelerator AQURE FLASH (RT) został zbudowany w NCBJ w ramach projektu: Budowa i walidacja stanowiska generującego wiązkę elektronów o ultra wysokiej mocy dawki (FLASH RT) finansowanego w ramach programu operacyjnego Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014-2020 przy współpracy z Wielkopolskim Centrum Onkologii, Instytutem Chemii i Techniki Jądrowej oraz Centrum Wysokich Technologii w Świerku Hitec-Świerk Sp. z o. o.

Link do strony projektu: https://www.ncbj.gov.pl/projekt/projekt-flash