ACME zrzesza 40 instytucji światowej klasy z 14 krajów. Łączy społeczności naukowców z dziedziny astronomii i astrocząstek we wspólnym wysiłku stworzenia sytemu długoterminowej współpracy między ośrodkami badawczymi, niezależnie od lokalizacji, w celu wyrównania możliwości dostępu do infrastruktury w całej Europie i poza nią. Narodowe Centrum Badań Jądrowych jest jednym z najbardziej aktywnych partnerów konsorcjum ACME.

16 i 17 września w Paryżu odbyło się spotkanie inauguracyjne Europejskiego Centrum Astrofizyki Wieloaspektowej ACME. Projekt ten, finansowany przez UE HORIZON-INFRA-2023-SERV-01, jest koordynowany przez francuskie Centre National de la Recherche Scientifique CNRS. Jego celem będzie wdrożenie i koordynacja ogólnoeuropejskiej spójności oraz dostępności pomiędzy wieloma wiodącymi infrastrukturami badawczymi w zakresie astronomii i astrocząstek. Dzięki współpracy możliwy będzie łatwiejszy i skuteczniejszy dostęp do instrumentów, danych i wiedzy specjalistycznej, skupionych na nowej dziedzinie wiedzy – astrofizyce wieloaspektowej.

Prof. Łukasz Wyrzykowski z Zakładu Astrofizyki w Departamencie Badań Podstawowych NCBJ współkieruje pakietem roboczym odpowiedzialnym za zapewnienie i ujednolicenie dostępu do archiwów wieloaspektowych dotyczących różnych nośników informacji o Wszechświecie i różnych długości fal z nimi związanych. Są to na przykład: GWOSC (fale grawitacyjne), INTEGRAL (promienie rentgenowskie), ANTARES (neutrina), EVN (radio). W szczególności prof. Wyrzykowski kieruje globalnym obserwatorium optycznym, BHTOM, które zapewnia dostęp do ogromnej liczby archiwów fotometrycznych. BHTOM jest również częścią innego pakietu roboczego ACME i odpowiada za obsługę alertów wieloaspektowych. W ramach projektu ACME, to globalne obserwatorium zostanie dostrojone do działania i reagowania na szeroki zakres alertów, na przykład optyczne odpowiedniki fal grawitacyjnych lub wykrycia neutrin, a także zapewni intensywne optyczne śledzenie we współpracy z siecią prawie 100 teleskopów. Przepływ danych w BHTOM jest w pełni zautomatyzowany i skutkuje danymi gotowymi do badań naukowych, zapewniając szybki sposób obserwacji i badania krótkotrwałych stanów przejściowych. W ramach ACME, pracownicy NCBJ będą również zapewniać dostęp do danych z nadchodzącej misji kosmicznej POLAR-2.

Celami ACME jest wdrożenie zaleceń z map drogowych Europejskiego Konsorcjum Fizyki Cząstek Astrofizyki (APPEC) oraz Sieci Planowania i Doradztwa dla Europejskiej Astronomii (ASTRONET). Konsorcjum stanie się pionierem w zakresie poszerzenia i poprawy dostępu do odpowiednich usług i danych infrastruktury badawczej. Zweryfikowane i ocenione zostaną nowe modele koordynacji i świadczenia usług skalowanych do potrzeb. Zapewniony będzie zharmonizowany międzynarodowy i wirtualny dostęp do danych i infrastruktury, rozwój centrów wiedzy specjalistycznej oraz metody poprawy zarządzania produktami danych naukowych. Prowadzone będą też prace nad poprawą interoperacyjnych systemów do szybkiej identyfikacji astrofizycznych zdarzeń kandydackich i dystrybucji alertów w celu optymalizacji obserwacji następczych. Co więcej, organizowane będą szkolenia oraz udostępniane będą zbiory danych astrofizyki i astrofizyki cząstek dla innych dyscyplin. ACME zorganizuje też kilka dedykowanych warsztatów dla naukowców i studentów, aby zapewnić szkolenie w zakresie korzystania z danych wieloaspektowych i ich łączenia. Przewidujemy, że dwa z warsztatów zostaną zorganizowane przez NCBJ i będą koncentrować się na archiwach domeny czasu i śledzeniu celów domeny czasu wieloaspektowego.

Koordynatorem projektu ACME jest prof. Antoine Kouchner (CNRS/Université Paris Cité), zaś współkoordynatorem Paolo D’Avanzo (INAF). Udział NCBJ w projekcie koordynuje prof. Łukasz Wyrzykowski.