Przedstawiciele Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA), Komisji Europejskiej, Agencji Dostaw Euratom dyskutowali w Narodowym Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) nad znaczeniem reaktorów badawczych w różnych dziedzinach życia. Ekspercka debata była punktem kulminacyjnym uroczystości z okazji 40-tych urodzin MARII – jedynego czynnego reaktora jądrowego w Polsce. Każdy mógł złożyć życzenia solenizantce.

W środę, 17 grudnia br, do NCBJ, znajdującego się w Świerku pod Warszawą, przybyło kilkaset gości. Wspólnie świętowali 40-lecie jedynego w Polsce reaktora jądrowego MARIA. Kulminacyjnym punktem uroczystości była ekspercka debata, podczas której dyskutowano o roli badawczych reaktorów jądrowych na świecie.

Andrea Borio-Di-Tiglioe reprezentujący Międzynarodową Agencję Energii Atomowej (MAEA) mówił o roli badawczych reaktorów jądrowych w realizacji programów atomowych poszczególnych państw. Remigiusz Barańczyk z Komisji Europejskiej oraz Roy Brown, dyrektor Mallinckrodt Pharmaceuticals zwrócili uwagę na wielkie znaczenie tych instalacji dla rozwoju medycyny nuklearnej. Potwierdzeniem tez zawartych w ich wystąpieniach jest liczba produkowanych izotopów promieniotwórczych w MARII. Jeden tylko tydzień pracy polskiego reaktora oznacza produkcję lekarstw dla 100 tys. pacjentów szpitali onkologicznych. Kevin Charlton z Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) przedstawił perspektywy dla badawczych reaktorów jądrowych a Stamatios Tsalas oraz Bruno Schmitz kierujący programem Euratom opowiedzieli o przygotowywanych projektach do realizacji tych planów. Na koniec, jako podkreślenie doskonałych relacji instytutów we Francji i Polsce Gilles Bingan z CEA przedstawił projekt Jules Horowitz Reaktor, w powstawanie którego zaangażowani są polscy fizycy i technicy. Ze strony NCBJ w debacie wzięli udział m.in. prof. dr hab. Grzegorz Wrochna, dyrektor instytutu, mgr inż. Krzysztof Bańko, z-ca dyrektora ds. handlowych OR Polatom, mgr inż. Grzegorz Krzysztoszek, dyrektor Departamentu Energetyki Jądrowej NCBJ oraz prof. Andrzej Strupczewski, który moderował dyskusję.

„Zorganizowana debata w Świerku, w której wzięli udział czołowi światowi eksperci jest potwierdzeniem znaczenia naszego jedynego reaktora jądrowego na arenie międzynarodowej” – mówi prof. dr hab. Grzegorz Wrochna, dyrektor NCBJ – „pomimo 40 lat pracy nasza MARIA jest jednym z najmłodszych tego typu obiektów na świecie. Mamy nadzieję na wykorzystywanie jej unikalnych właściwości przez kolejne dziesięciolecia. Jesteśmy przekonani, że może odegrać znaczącą rolę w powodzeniu realizowanego Polskiego Programu Energetyki Jądrowej”.

Dziś reaktor MARIA służy przede wszystkim jako źródło wysokiego strumienia neutronów wykorzystywanych w pracach dla nauki, przemysłu, medycyny i ochrony środowiska. To tu prowadzi się zaawansowane fizyczne badania, produkuje się izotopy promieniotwórcze, tworzy nowe materiały jak również szkoli się kadry na potrzeby energetyki, bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.

Z okazji 40-tych urodzin badawczego reaktora jądrowego MARIA otwarto wystawę „Od EWY do MARII” ilustrującą 60 lat polskich doświadczeń z reaktorami jądrowymi. Pierwsza była EWA uruchomiona 14 czerwca 1958 roku i wygaszona w 1995 roku. Przed uruchomieniem MARII  17 grudnia 1974 roku w instytutach w Świerku zbudowano i uruchomiono szereg zestawów krytycznych i tzw. reaktorów mocy zerowej: MARYLA (dwie wersje), ANNA, Prędka ANNA (pierwszy i jedyny polski reaktor prędki), UR-100 oraz AGATA. Wszystkie te reaktory są obecnie nieczynne a zwieńczeniem ich prac był projekt, budowa i uruchomienie  wysokostrumieniowego reaktora MARIA, która pracuje do dziś. Naukowcy oczekują, że będzie pracować kolejne 40 lat.

Z okazji 40-tych urodzin MARII każdy mógł złożyć życzenia solenizantce. Umożliwiała to specjalnie przygotowana aplikacja konkursowa na profilu Facebook instytutu. Za jej pomocą internauci nadsyłali teksty, obrazki, zdjęcia jak i filmiki. Zainteresowanie było olbrzymie. Jury przyznało trzy nagrody główne. Zwyciężyła praca Jacka Cisło, drugie miejsce zajęli Kuba Guza i Paweł Klementowski, trzecie – Mariusz Taczała, Estera Rączkowiak, Paweł Zawisza oraz Małgorzata Szweda. Wyróżniono również prace Jakuba Bociana, Aleksa Deryło oraz Kasi Stankiewicz. Nagrodami w konkursie były tablet, zestawy książek, zaproszenie na polską premierę filmu „Pandora Promise” o energetyce jądrowej jak i… zwiedzanie reaktora MARIA. Patronat nad obchodami objął Minister Gospodarki.