W dniach 22-23 czerwca 2022 r. odbyło się w Świerku sympozjum poświęcone rozwojowi badań neutronowych w Polsce i w Europie. Sympozjum zapoczątkowało współpracę polskich instytucji, uczelni i naukowców ze strony użytkowników źródeł neutronowych (konsorcjum "Neutrony dla Polskiej Nauki") z operatorami i konstruktorami infrastruktury wytwarzającej neutrony (w tym reaktor MARIA, DONES, ESS).

Prezentacje pierwszego dnia sympozjum dotyczyły reaktora MARIA oraz badań neutronowych prowadzonych w ośrodkach naukowych i akademickich w Polsce. Drugi dzień sympozjum dotyczył wkładów koncepcyjno-konstrukcyjno-inżynieryjnych w powstające źródła neutronów za granicą tj. ESS (Europejskie Źródło Spallacyjne) oraz IFMIF-DONES (Międzynarodowy Ośrodek Napromieniania Materiałów Termojądrowych​ - Zorientowane Źródło Neutronów DEMO). W sympozjum wzięli udział naukowcy z wiodących europejskich i polskich ośrodków prowadzących badania neutronowe i biorących udział w budowie przyszłych infrastruktur badawczych. W gronie uczestników znaleźli się m.in. prof. Andreas Schreyer, dyrektor ds. naukowych ESS, prof. Angel Ibarra, dyrektor konsorcjum IFMIF-DONES, prof. Wojciech Zając przewodniczący konsorcjum "Neutrony dla Polskiej Nauki", dr inż. Michał Gryziński reprezentujący międzynarodowe konsorcjum badawcze BNCT i MARIA Neutron Laboratory, a także prof. Wojciech Królas, prof. Adam Maj i prof. Marek Scholz reprezentujący IFJ w zakresie prac prowadzonych w powiązaniu z omawianymi infrastrukturami oraz ITERem. Dialog prowadzony wśród uczestników wskazał na możliwy w przyszłości w reaktorze MARIA znaczący rozwój budowy urządzeń pomiarowych dla diagnostyki neutronowej przy europejskich źródłach neutronowych (ESS, DONES) jak również w programach wspierających rozwój technologii termojądrowych (ITER - International Thermonuclear Experimental Reactor).

Szczególną rolę w badaniach neutronowych odgrywa polskie intensywne źródło neutronów - działający w NCBJ reaktor badawczy MARIA (z perspektywą pracy do 2053 roku). Jego rola w skali europejskiej jest zauważalna i będzie stale wzrastać w miarę postępów prowadzonej obecnie rozbudowy zaplecza laboratoryjnego oraz modernizacji samego reaktora. Grafika przedstawia urządzenia obecnie użytkowane, instalowane oraz będące w budowie w reaktorze MARIA. Poza badaniami powiązanymi z fizyką jądrową, termojądrową oraz badaniami materiałowymi na szczególną uwagę zasługuje uruchamiane źródło neutronów na kanale H2 reaktora MARIA. Jest to źródło neutronów prędkich, epitermicznych i termicznych o dużej gęstości i rozmiarach - nieocenione dla badań biomedycznych w szczególności w zakresie europejskiego programu walki z rakiem. (Grafika: NCBJ)