Zdjęcie: Artystyczna interpretacja odpływów galaktycznych. Aktywność gwiazdotwórcza może skutkować powstawaniem potężnych wiatrów (odpływów), które są w stanie przenosić gaz na bardzo duże odległości, aż do przestrzeni międzygalaktycznej. Linie emisyjne [CII] 158 μm wyraźnie wskazują na odpływ gazu atomowego. Źródło: ESA/Hubble, ESO/L. Calçada, M. Romano.

Galaktyczne odpływy gazu rządzą ewolucją galaktyk karłowatych

Gwiazdom przypisywana jest kluczowa rola w sterowaniu ewolucją galaktyk o niewielkich masach. Wytwarzane w nich wiatry galaktyczne, tzw. odpływy (ang. outflows), wyrzucają gaz poza ośrodek międzygwiazdowy, uniemożliwiając powstawanie nowych gwiazd. Badania wpływu galaktycznych odpływów na cykl barionowy galaktyk karłowatych, przeprowadzone przez międzynarodowy zespół naukowców pod przewodnictwem astrofizyka z NCBJ, zostały właśnie opublikowane w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics.

Stanisław Mrówczyński podczas Specjalnego Colloquium DBP (foto: Marek Pawłowski / NCBJ)

Wręczono doroczne nagrody Departamentu Badań Podstawowych NCBJ

26 czerwca 2023 r. odbyło się Specjalne Colloquium, na którym wręczone zostały nagrody za najlepsze prace badawcze i działalność popularyzatorską w roku 2022. Laureatami zostali dr hab. Michał Bluj, zespół w składzie dr hab. Paweł Ziń i dr Maciej Pylak, dr Michael Romano oraz prof. dr hab. Jerzy Kowalski-Glikman i dr Miguel Figueira.

Zawartość gwiazdowo-pyłowa w funkcji wieku Wszechświata. Rozkład osiąga szczyt w okolicach kosmicznego południa.

Odsłaniając ukryte gwiazdy: ALMA rzuca światło na tłumienie pyłu w galaktykach

Pył międzygwiazdowy jest kluczowym składnikiem galaktyk: sprzyja powstawaniu gwiazd i napędza procesy chemiczne i fizyczne. Jednak równocześnie ukrywa on większość nowo narodzonych gwiazd w taki sposób, że ich bezpośrednia obserwacja jest niemożliwa. Dlatego astrofizycy wykorzystują prawa tłumienia pyłu i inżynierię wsteczną, by ustalić jak aktywna gwiazdotwórczo jest dana galaktyka. Praca na ten temat ukazała się w czasopismie Astronomy & Astrophysics.

Wizja artystyczna i zdjęcie rentgenowskie galaktyki MRK 1216 typu "red nugget". Źródło: X-ray: NASA/CXC/MTA-Eötvös University/N. Werner et al., Ilustracja: NASA/CXC/M. Weiss

Projekt doktoranta Zakładu Astrofizyki NCBJ zakwalifikowany do programu „Perły Nauki”

Została rozstrzygnięta I edycja konkursu w ramach programu „Perły Nauki”. Jednym z naukowców zakwalifikowanych do programu jest mgr Krzysztof Lisiecki, doktorant Zakładu Astrofizyki NCBJ, prowadzący badania w projekcie „W poszukiwaniu świadków wczesnego Wszechświata – badanie właściwości czerwonych nuggetów”.

Zdjęcie z przeglądu H20/Cosmic Dawn wybrane przez użytkownika Galaxy Zoo Talk graham_d

Nowe zdjęcia dziesiątek tysięcy galaktyk udostępniono w Galaktycznym Zoo

Dwadzieścia tysięcy wysokiej jakości zdjęć z przeglądu nieba Hawaii Two-0 (H20)/Cosmic Dawn zostało udostępnionych publicznie w najpopularniejszym projekcie nauki obywatelskiej Galaktyczne Zoo. W ramach tego projektu, każdy chętny może zostać naukowcem i pomóc astronomom w klasyfikacji zdjęć z teleskopu Subaru.

Soczewkowane obrazy rozbłysku gamma mogą dochodzić do obserwatora po drogach o różnej długości (A, B). Jeśli fotony o różnych energiach podróżują z tą samą prędkością, opóźnienia między tymi samymi zmianami w wyglądzie obrazów A' i B' nie będą zależały od energii fotonów. Jeśli dla fotonów o większych energiach opóźnienie się zmieni, będzie to świadczyło, że poruszają się one z nieco inną prędkością niż fotony o mniejszych energiach. (Źródło: NCBJ)

Wyścigi fotonów pod lupą grawitacji

Fotony przemierzają Wszechświat z niezmienną prędkością. Tylko czy zawsze wszystkie z tą samą? Aby sprawdzić, czy potencjalne efekty kwantowej grawitacji nie wpływają na prędkości fotonów o bardzo dużych energiach, polsko-chiński zespół naukowców zaprzągł do pracy dwa spektakularne zjawiska kosmiczne: soczewki grawitacyjne i wybuchy promieniowania gamma.