W poniedziałek, 24 czerwca 2024 roku obyło się Seminarium Specjalne Departamentu Badań Podstawowych Narodowego Centrum Badań Jądrowych, na którym wręczone zostały nagrody za osiągnięcia w roku 2023. Kapituła wyróżniła badania nad słabo świecącymi galaktykami oraz próby wyjaśnienia zjawisk zachodzących podczas zderzeń relatywistycznych jonów. Uhonorowano także opowiadania i eseje popularno-naukowe w których autor potrafił ukryć fascynację odkrywaniem wszechświata.

Gdy spoglądamy w nocne niebo, nie możemy uwolnić się od pytań. Zastanawiamy się, czy da się policzyć gwiazdy. Wyobrażamy sobie, jak ogromna odległość nas od nich dzieli. Gdy uświadomimy sobie, czym jest tak naprawdę rok świetlny, z zaskoczeniem odkrywamy, że patrząc w niebo widzimy dalszą lub bliższą przeszłość. Podobną fascynację przeżywają naukowcy z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, szukając odpowiedzi pytania dotyczące tego, jak wygląda i działa Wszechświat. W najbliższych latach poszukiwania te będą mogły być skuteczniejsze dzięki projektowi „Ledwie widoczne: galaktyki o niskiej jasności powierzchniowej w epoce LSST” pod kierunkiem prof. dr hab. Agnieszki Pollo, finansowanemu przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu MAESTRO.

Dr William James Pearson z Zakładu Astrofizyki NCBJ zbada, w jaki sposób możemy bardziej wiarygodnie identyfikować zderzające się galaktyki na podstawie ich kształtu oraz w jaki sposób takie zjawiska wpływają na zawartość i tłumienie pyłu oraz metaliczność galaktyk. Eksplorację tego fascynującego tematu umożliwi grant Narodowego Centrum Nauki w ramach programu SONATA.

14 maja wręczono nominacje dla członków Komitetu Astronomii Polskiej Akademii Nauk na kadencję 2024-2027. Wśród członków znaleźli się także naukowcy z Zakładu Astrofizyki NCBJ. Prof. Katarzyna Małek została również wybrana do Prezydium Komitetu.

Pył stanowi ważny element ośrodka międzygwiazdowego w galaktykach i jest związany z wieloma procesami fizycznymi. Kluczowe więc jest zrozumienie czynników, które wpływają na jego powstawanie i niszczenie. W najnowszych badaniach, zespół naukowców pod przewodnictwem dr hab. Ambry Nanni z Zakładu Astrofizyki NCBJ przeanalizował wpływ zjawiska fotoparowania na przetrwanie pyłu w ośrodku międzygwiazdowym galaktyk.

Czy możemy zobaczyć, co kryje się w chmurze pyłu bez pomocy podczerwieni? Pytanie to dotyczy nie tylko obiektów ziemskich, ale także astronomicznych obserwacji galaktyk, a odpowiedź zazwyczaj brzmi "nie". Naukowcy z zakładu Astrofizyki NCBJ zaangażowani w największy optyczny przegląd nieba - Legacy Survey of Space and Time (LSST), w najnowszym artykule, który ukazał się kwietniu w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics, proponują nowatorską metodę pozwalającą uzyskać informacje o pyle w galaktykach bez faktycznej obserwacji jego światła podczerwonego.